Trong thế giới bóng đá hiện đại, bên cạnh những chiến thuật và kỹ năng chuyên môn, công nghệ đã và đang đóng vai trò quan trọng trong việc giúp môn thể thao này trở nên công bằng hơn. Một trong những phát minh điển hình và quan trọng nhất chính là hệ thống Trợ lý Trọng tài Video (VAR). Hệ thống này không chỉ giúp giảm thiểu các sai lầm của trọng tài trên sân mà còn đem lại cái nhìn khách quan và chính xác hơn với các quyết định quan trọng trong một trận đấu.
VAR được xây dựng với mục tiêu hỗ trợ trọng tài chính trong những tình huống nhạy cảm ngay trong trận đấu. Được chính thức đưa vào sử dụng từ năm 2018, VAR đã trải qua các thử nghiệm nghiêm ngặt và nhận nhiều phản hồi khác nhau từ cả cộng đồng bóng đá lẫn khán giả.
VAR Hoạt Động Như Thế Nào?
VAR không phải là một công nghệ tự động mà được điều khiển bởi một nhóm trợ lý trọng tài sử dụng các đoạn video để đánh giá lại các tình huống trên sân. Tuy vậy, chỉ có bốn loại tình huống cụ thể được VAR xem xét:
- Bàn thắng: Đánh giá các yếu tố như việt vị, phạm lỗi, hay lỗi chơi bóng bằng tay có thể ảnh hưởng đến bàn thắng.
- Thẻ đỏ: VAR giúp xác định liệu tình huống có đủ nghiêm trọng để rút thẻ đỏ trực tiếp không.
- Phạt đền: Kiểm tra và xác nhận các lỗi dẫn đến quyết định thổi phạt đền.
- Nhầm lẫn cầu thủ: Trong một số trường hợp, trọng tài có thể rút nhầm thẻ cho cầu thủ khác; VAR sẽ can thiệp để sửa sai.
Trọng tài trên sân là người có quyền quyết định cuối cùng, và VAR chỉ đóng vai trò trợ lý để giúp trọng tài đưa ra những quyết định chính xác hơn.
Lợi Ích Và Trách Nhiệm Của VAR
Việc sử dụng VAR trong bóng đá không chỉ giúp nâng cao tính chính xác trong trận đấu mà còn giảm thiểu những tình huống gây tranh cãi, điều thường thấy trong mỗi mùa bóng. Tuy nhiên, VAR là một công cụ hỗ trợ và các quyết định cuối cùng vẫn thuộc về trọng tài chính.
Các Bước Thực Hiện Quy Trình
Quy trình sử dụng VAR bắt đầu với việc tổ trọng tài video tiến hành xem lại các pha bóng nghi vấn. Khi nhận thấy có thể có một tình huống lỗi xảy ra, tổ VAR sẽ thông báo cho trọng tài chính và khuyến nghị xem lại tình huống qua màn hình bên ngoài sân (được gọi là OFR – On-Field Review). Dưới đây là các bước cơ bản trong quy trình VAR:
- Kiểm tra tình huống: Khi xảy ra một tình huống cần xem xét, VAR sẽ tiến hành kiểm tra lại các đoạn video của trận đấu.
- Gửi đánh giá cho trọng tài: Nếu VAR phát hiện lỗi hoặc có khuyến nghị, thông tin sẽ được chuyển tới trọng tài chính.
- Xem xét OFR: Trọng tài chính có thể chọn xem lại video tại khu vực đường biên để đánh giá lại tình huống.
- Quyết định cuối cùng: Sau khi tham khảo VAR, trọng tài sẽ đưa ra quyết định cuối cùng.
Khi trọng tài sử dụng VAR, điều quan trọng là có dấu hiệu hành động vẽ hình chữ nhật để ám chỉ thao tác gọi video hỗ trợ. Điều này giúp đảm bảo tính minh bạch và công bằng trong việc sử dụng hệ thống này.
Tầm Quan Trọng Của VAR Trong Các Giải Đấu Quốc Tế
VAR lần đầu tiên được áp dụng tại các giải đấu quốc tế lớn như World Cup 2018 và từ đó trở thành một phần không thể thiếu của những giải đấu bóng đá hàng đầu. Tại World Cup 2018, VAR đã can thiệp vào hơn 335 tình huống trên sân và dẫn đến 14 quyết định của trọng tài bị thay đổi hoặc điều chỉnh. Đây là bằng chứng cho thấy hiệu quả của công nghệ này trong việc giảm thiểu sai sót trong các quyết định quan trọng.
Giám đốc kỹ thuật của Hội đồng Hiệp hội Bóng đá Quốc tế (IFAB) – David Elleray – đã từng tuyên bố rằng VAR đem lại những cải tiến lớn cho bóng đá, khẳng định sẽ khó có thể thoát khỏi việc xử lý “bằng chứng rõ ràng” khi dùng VAR.
Những Giải Đấu Đang Áp Dụng VAR
Ở nhiều nơi trên thế giới, VAR đã được áp dụng không chỉ trong các giải đấu quốc tế mà còn tại các giải câu lạc bộ lớn. Một số giải đấu đáng chú ý hiện đã tích hợp VAR vào quy trình trận đấu gồm có:
- UEFA Champions League: VAR được giới thiệu từ mùa giải 2019 và trở thành một công cụ không thể thiếu.
- La Liga, Premier League, Serie A, Bundesliga: Các giải đấu hàng đầu châu Âu cũng đã có sự hiện diện của công nghệ VAR.
- AFC Champions League: Giải đấu cấp châu Á cũng bắt đầu tích hợp VAR vào từ vòng loại trực tiếp.
Việc áp dụng VAR không chỉ giới hạn ở châu Âu mà các giải đấu tại các khu vực như châu Á, châu Phi hay Nam Mỹ cũng trang bị hệ thống này. Điều này giúp cải thiện đáng kể chất lượng bóng đá ở các khu vực khác nhau và đảm bảo rằng quyết định của trọng tài luôn đúng và công bằng.
Những Tranh Cãi Và Phản Ứng Đối Với VAR
Dù mang lại nhiều lợi ích cho bóng đá, VAR cũng gặp không ít phản ứng trái chiều từ cầu thủ, huấn luyện viên, và người hâm mộ. Họ cho rằng VAR làm gián đoạn nhịp điệu trận đấu và làm mất đi khoảnh khắc cảm xúc khi phải chờ quyết định từ trọng tài. Huấn luyện viên Zinedine Zidane đã từng thẳng thắn bày tỏ: “Thật chán ngắt khi bóng đá mất đi những cảm xúc tự nhiên vì VAR”.
Những Ý Kiến Phản Đối
Dưới đây là một số luận điểm chống lại việc sử dụng VAR:
- Gián đoạn trận đấu: Một số khán giả cho rằng VAR làm gián đoạn nhịp độ trận đấu quá lâu, gây khó khăn trong việc theo dõi trận đấu một cách liên tục.
- Mất đi tính cảm xúc tự nhiên: Những phút giây chờ đợi quyết định từ VAR khiến khán giả cảm thấy thất vọng, nhất là sau khi ăn mừng một bàn thắng, có thể bị từ chối vì lỗi nhỏ như việt vị.
- Áp lực tăng cao đối với cầu thủ: VAR khiến các cầu thủ cần phải thận trọng hơn với mọi hành động trên sân, điều này có thể làm giảm sự dũng cảm và sáng tạo trong lối chơi.
Tuy vậy, những ý kiến ủng hộ VAR cũng cho rằng công nghệ này vẫn nên được sử dụng bởi nó đảm bảo tính công bằng và hạn chế sai sót. Nhà báo nổi tiếng Brian Hall cho rằng: “Đối với các tình huống ảnh hưởng trực tiếp đến kết cục trận đấu, VAR luôn là công cụ đáng tin cậy nhất, giúp các trọng tài đưa ra quyết định chính xác hơn.”
Lời Kết
VAR là một bước tiến quan trọng trong việc ứng dụng công nghệ vào bóng đá. Dù còn nhiều tranh cãi về tính liên tục của trận đấu, không thể phủ nhận VAR đã làm giảm đáng kể những sai sót của trọng tài, mang lại nhiều quyết định chính xác và công bằng hơn.
Trong tương lai, việc sử dụng VAR có thể sẽ tiếp tục mở rộng và hoàn thiện thêm. Để bóng đá có thể duy trì được tính hấp dẫn và thỏa mãn kì vọng về tính công bằng, VAR sẽ còn phải điều chỉnh để phù hợp hơn với nhịp độ tự nhiên của trận đấu, cũng như giúp trọng tài có thể đưa ra quyết định nhanh chóng.
VAR chắc chắn sẽ còn nhiều điều để cải thiện, nhưng hiện tại, nó đã chứng minh giá trị to lớn của mình trong việc giữ vững tính công bằng của môn thể thao vua.
Thông tin được tổng hợp bởi VJIAS
